Kultura Współczesna – e-wydanie – 4/2015

POPRZEDNIE NUMERY CZASOPISMA DOSTĘPNE W SEKCJI "NUMERY ARCHIWALNE"

Kwartalnik Kultura Współczesna. Teorie. Interpretacje. Praktyka wydawany jest nieprzerwanie od 1993 roku – najpierw przez Instytut Kultury, a od 2003 roku przez Narodowe Centrum Kultury. Pismo jest forum Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, które sprawuje pieczę nad jego zawartością. Zachowując status kwartalnika naukowego, periodyk wpisuje się w najbardziej aktualne debaty poświęcone kulturze, naukom o kulturze, jak również zjawiskom około kulturowym. Jest otwarty na inne środowiska opiniotwórcze w kraju i za granicą, pragnie być płaszczyzną wymiany myśli i dyskusji wykraczających poza Akademię. Na poszczególne numery kwartalnika składają się artykuły o charakterze teoretycznym i metodologicznym, omawiające współczesne problemy kultury kontekstach historiozoficznych, socjologicznych i praktycznych. Opracowanie koncepcji merytorycznej kolejnych numerów i ich redakcja naukowa powierzane są naukowcom reprezentującym różne środowiska akademickie, z różnych punktów widzenia analizującym problemy kultury współczesnej.  Radę naukową pisma tworzą profesorowie: Stefan Bednarek, Erika Fischer-Lichte, Knut Andreas Grimstad, Bohdan Jung, Ralf Konersmann, Ewa Kosowska, Ewa Rewers, Paweł Rodak i Anna Wieczorkiewicz.  Redaktorem naczelnym Kultury Współczesnej jest od roku 2006 profesor Andrzej Gwóźdź z Uniwersytetu Śląskiego.

Autorzy zebrani przez redaktorów numeru, prof. Pawła Śpiewaka i dra Piotra Kulasa, przedstawiają zmiany, jakie zaszły na przestrzeni ostatnich lat w obszarze, który określić można mianem "polskiej inteligencji". Prezentują liczne odcienie tego terminu, jego związki z innymi grupami społecznymi oraz pokazują, jak inteligencja wiąże się z polską kulturą. Autorzy koncepcji tak piszą o niej:

Większość obserwatorów i badaczy zgadza się, że inteligencja rozwinęła się w warunkach cywilizacyjnego zapóźnienia. Pojawiła się w miejsce burżuazji i mieszczaństwa, które z racji historycznych uwarunkowań nie mogły się w pełni rozwinąć w Polsce. To, między innymi, z tej konstatacji wyprowadzano po 1989 roku odmienne przewidywania odnośnie trwania tej kategorii. Oczywiście, zarówno pytanie o koniec inteligencji, jak i o jej przekształcanie stanowią stałe motywy inteligenckiej i badawczej autorefleksji. […] Warto zauważyć, że wątki dotyczące profesjonalizacji i przekształcenia tej grupy pojawiły się na długo przed okresem transformacji . Zmiana systemu przyniosła jednak nowe problemy. Część badaczy twierdziła wówczas, że w nowym systemie inteligencja skazana jest na przeminiecie lub na stanie się częścią klasy średniej, uszczegółowieniem tej tezy był pogląd, że przemieni się ona w grupę tak zwanych profesjonalistów lub/i zostanie zastąpiona przez intelektualistów. Niektórzy komentatorzy przekonywali, że inteligenci stanowią grupę, która najlepiej poradziła sobie podczas transformacji i najwięcej skorzystała na przemianach po 1989 roku.

Dzisiaj zaś inteligencja pełni rolę kulturowego hegemona w polskim społeczeństwie. Przywołany podział zdaje się najważniejszy, choć stanowisk i ujęć problematyki dałoby się przytoczyć więcej. Warto zauważyć, że różnice między stanowiskami na temat inteligencji wynikają często z odmiennych zakresów znaczeniowych, jakie różni autorzy przypisują tej kategorii. Jedno z ujęć traktuje ją jako warstwę społeczną; w drugim przypadku mówi się o inteligencji jako elicie bądź grupie etosowej . Stąd też pytanie o jej zanikanie czy przekształcenia w inną kategorię może prowadzić do odmiennych odpowiedzi w zależności od tego, jakie wyobrażenia czy założenia kryją się za tym pojęciem.

Poza tekstami przedstawiającymi zjawiska towarzyszące inteligencji w numerze 4/2015 "Kultury Współczesnej" znajdziecie też interesującą dyskusję poświęconą emigrantom i kontekstom, do których nowa fala uchodźców się odwołuje. Dyskusję moderował i zainicjował prof. Tomasz Majewski, członek redakcji naszego kwartalnika. Więcej informacji o niej znajdziecie na stronie kwartalnika.

Dodatkowo polecamy uwadze interesujący artykuł Alberta Miścioraka poświęcony krajobrazom Wrocławia. Warto do niego zajrzeć, zwłaszcza jeśli planujecie wizytę w tegorocznej Europejskiej Stolicy Kultury.