Ja, my, oni - Poradnik Psychologiczny POLITYKI – e-wydanie – Jak nie oszaleć w szalonym świecie

Kryzys, czy już samo jego widmo, nikogo nie pozostawia psychicznie obojętnym. Nie chodzi nawet o strach przed konkretnym zagrożeniem - niewypłacalnością kredytową, utratą pracy czy majętności, ale o dotykający teraz wiele osób lęk - tym bardziej wyniszczający, im bardziej jego powód jest nieuchwytny, trudny do nazwania. Nie przypadkiem filozofowie, ekonomiści, socjolodzy dostrzegają nie tylko załamanie ekonomicznej sprawności świata zachodniego, do którego 20 lat temu Polska dołączyła, ale też korozję obowiązującej tu wizji człowieka. Jest tak, jakby jakiś dewastujący wirus dotknął nie tylko świata finansów, lecz wielu - wydawałoby się - oczywistych wartości, które człowiek nowoczesny powinien wyznawać, i celów, do których powinien dążyć.

Powszechny stan niepokoju i zagubienia ma swoje uzasadnienie, jeśli bowiem kryzys coś boleśnie obnaża, to właśnie miałkość celów, napędzających bodaj większość z nas przez ostatnie lata. Praca, kariera, budowa domu, samochód, lokata, kredyt... Bardziej niż sobą człowiek bywał klientem, pracownikiem, szefem. Widział nie tyle siebie, ile siebie w relacji z bankiem, z firmą, ze swoim społecznym otoczeniem. Zagonił się w niekończącym się wyścigu, zatopił we wszechobecnej konkurencji. A teraz pryskają rozmaite iluzje, przede wszystkim zaś ta, że na zgromadzeniu zestawu dóbr konsumpcyjnych i prestiżu da się zbudować życiową satysfakcję.

Więc naturalne, że tylu z nas potrzebuje pocieszenia, oparcia, poczucia sensu. Gdzie indziej ich szukać, jak nie w sobie i wśród najbliższych? W tym właśnie nasze wydawnictwo ma pomóc.

Polityka wydaje od bez mała trzech lat cieszący się uznaniem czytelników dodatek Pomocnik Psychologiczny. Staramy się łączyć tam nowoczesną, akademicką wiedzę psychologiczną z nienarzucającym się poradnictwem, a przede wszystkim służyć czytelnikom pomocą przy autorefleksji. Teraz postanowiliśmy tę wiedzę wzbogacić, uzupełnić i uporządkować tak, by ułożyła się ona w systematyczny i przystępny wykład tego, co dziś wiadomo o człowieku. Zróbmy więc sobie antrakt na zastanowienie się nad sobą.

Zastanawiamy się w tym wydaniu „Ja My Oni” nad światem. Nad człowiekiem, oczywiście, też. Nad jego kłopotami psychicznymi, nieumiejętnościami, defektami. Czy też raczej tym, co on sam uważa za swoje wady, słabości, nieporadność życiową, niedostosowanie. Tymczasem człowiek jest po prostu człowiekiem – istotą niedoskonałą. Bywa heroicznie silny, bywa też słaby niczym osika na wietrze. To wariacki świat współczesny stawia przed nim niewykonalne zadania. Każe być wiecznie młodym, zdrowym, zrównoważonym herosem pracy, bezbłędnie projektującym życie własne oraz jego cudownych, rzecz jasna, dzieci. Jednocześnie ten świat objawia się mu jako miejsce morderczej rywalizacji, ustawicznych zagrożeń i kryzysów, agresji i wrogości. Trudny, niebezpieczny, nieprzewidywalny.

A przecież taki właśnie stan współczesnego świata jest dziełem ludzkim. Urządzają go na co dzień nie tylko możni i wpływowi, ale też po trosze każdy w jakiejś ze swych życiowych ról – szef, lekarz, nauczyciel, urzędnik, sędzia, użytkownik sieci, życiowy partner, rodzic. Proponujemy zatem poszczególne artykuły tego wydania odnosić nie tylko do własnej kondycji psychicznej, ale też do tego, co – być może bezwiednie – fundujemy innym. Tak, człowieka boli obojętność, poczucie niezrozumienia, osamotnienia. Ale czyż tego samego bólu nie zdarza się mu zadawać podwładnym, klientom, pacjentom, nawet najbliższym w rodzinie?

Jedna ze smutniejszych konstatacji w uniwersalnej skarbnicy aforyzmów – autorstwa Jeana-Paula Sartre’a – brzmi: piekło to inni. Pewnie nie da się uczynić świata rajem. Ale niechby był choć odrobinę mniej szalony. Bardziej dla człowieka niż przeciw niemu. Każdy może się o to na własną miarę starać. Świat to my.